AZERBAYCAN NOTLARIM - HALI MÜZESİ 5. GÜN
Selamlar yeniden,
Bir kaç gündür misafir olarak geldiğimiz Azerbaycan gezimize ve yazımıza devam ediyoruz. Azerbaycanı tanıtmaya devam diyoruz.
Azerbaycan Halı Müzesi , Azərbaycan Xalça Muzeyi) (eski adı Azerbaycan Devlet Milli Halı ve Halk Sanat Müzesi Azerbaycan^nın başkenti Bakü'de bulunan halı müzesi ve ülkenin en önemli müzelerinden.. işte burada
Şehrin merkezinde deniz kenarına yakın Mikayıl Hüseynov Caddesinde bulunmakta..
Müze 1967 yılında halıcı ressam Letif Kerimov 'un rehberliği ile kurulmuştur ve Dünya'nın ilk ve en büyük halı müzesidir, ve onun anısına adını taşımaktadır.
Müzede 6.000'in üstünde halı bulunmaktadır ve Orta Çağ'dan günümüze tüm Azerbaycan'ı kapsayan çeşitlilikte değişik bölgelere özgü Azerbaycan halıları sergilenmektedir.
Müze koleksiyonunda, 14. yüzyıldan20. yüzyıla kadar Karabağ halıları Kasımuşağı halıları gibi kendi yörelerine özgü desenler ile Azerbaycan'ın çeşitli dokuma merkezlerinde dokunan halılar yer alan eserlerdir.
Koleksiyonun en nadide eserlerinden seçilen halılar, kronolojik sırayla ve bölgelerine göre, müzede sergilenmektedir.
Müze sergi alanı üç kattan olușmaktadır.
Birinci katında düz dokumalar ve etnografik ürünler, ikinci katında bölgelere göre sınıflandırılmıș halılar ve etnografik ürünler, üçüncü katında ise halı ressamlarına ait ünik eserler ve yașadığımız yüzyıla ait halı örnekleri sergilenmektedir.
Bu çalıșmanın materyalini Azerbaycan Halı Müzesi’nde sergilenen halı ve düz dokuma örnekleri, fotoğrafları ve konuyla ilgili literatür olușturmaktadır.
Çalıșmanın yöntemi Halı müzesi sergileme esasları dikkate alınarak müze katlarına göre ve Latif Kerimov’un bölgelere göre sınıflandırması esas alınarak, düz dokuma, halı örnekleri motif ve kompozisyon özellikleri bakımından incelenmiștir.
Koleksiyon yönetimi, sergi tasarımı, eğitim çalıșmaları, koruma onarım laboratuarıyla bulunduğu coğrafyanın çağdaș müzelerine örnek olarak gösterebileceğimiz Azerbaycan Halı Müzesi aynı zamanda halı ve düz dokuma konusunda çalıșan uzmanlar için önemli bir araștırma ve uygulama merkezidir.
Azerbaycan,Türkiye ve diğer Türk devletleri gibi geleneksel el sanatları bakımından tarihi ve zengin bir kültüre sahiptir.
Bu çalıșmada, halı müzesinde sergilenen düz dokuma ve halıların kompozisyon ve motif özellikleri incelenerek halı müzesi birimleri irdelenmiștir.
Kobustan kaya tasvirleri, prehistorik dönem sanatının ilk örnekleri olup, bunu izleyen dönemlerin müzelerde sergilenen seramik, metal, cam ve oyma sanatı örnekleri ile özellikle Ortaçağ’da dünyaca ün yapmıș Tebriz’in dokuma ve minyatür sanatının ünik eserleri, tarihi ve kültürel zenginliğinin göstergesidir.
Tarihi ve kültürel zenginliğini belgeleme ve koruma altına alma adına çok sayıda müzesi bulunmaktadır.
Azerbaycan Bakü müzeleri; Tarih müzeleri, Sanat müzeleri ve galeriler, Edebiyat, tiyatro ve müzik müzeleri ve diğer müzeler olmak üzere 4 grupta toplanabilir.
Birinci grupta yer alan tarih müzeleri, Milli Azerbaycan Tarih müzesi, Arkeoloji ve Etnografya Müzesi, Azerbaycan İstiklal Müzesi, Azerbaycan Devlet Din Tarih Müzesi, Gobustan Devlet Tarih-Bedii Rezervi, Şirvanşahlar Sarayı Kompleksi- Devlet Tarihi-Mimarlık Müzesi’dir.
İkinci grupta yer alan Sanat müzeleri ve galeriler, Rüstem Mustafayev adına Azerbaycan Devlet İncesanat Müzesi, Azerbaycan Halı Müzesi, Sattar Bahlulzade Sergi Salonu, Vaciye Semedova Sergi Salonu, Azerbaycan Minyatür İncesanat Merkezi, Azerbaycan Resim Galerisi, Büyük Kale Sergi Salonu, Kız Kulesi Sergi Salonu’dur.
Üçüncü grupta yer alan edebiyat, tiyatro ve müzik müzeleri, Nizami Gencevi Azerbaycan Edebiyat Müzesi, Cafer Cabbarlı Azerbaycan Devlet Tiyatro Müzesi, Azerbaycan Musiki Kültürü Devlet Müzesidir.
Bu müzeler dıșında 11 adet hatıra müzeleri, hatıra müzeleri dıșında ise diğer jeoloji, olimpik, ilaç müzesi gibi 11 müze daha bulunmaktadır ..
Araștırmanın amacı, Azerbaycan müze sınıflandırılmasının ikinci grubunda yer alan Azerbaycan halı müzesi, müzede sergilenen halı ve düz dokumalar, bu dokumalara ilișkin kompozisyon ve motifler hakkında ayrıntılı bilgi vererek müzenin sergi tasarımı, eğitim çalıșmaları ve koruma onarım laboratuarıyla çağdaș ișlevlerine odaklanmaktır.
2017 yılı itibariyle Halı Müzesi ziyaretçi sayısı 80.000 civarındadır.
Ziyaretçi profili İsrail, Amerika, İtalya, Fransa ve Almanya gibi ülkeler olup özellikle yaz aylarında Arap Emirlikleri ve Rusya gibi ülkelerdir
Müze dört kattan olușmaktadır.
Eksi birinci katta depolar (halı, düz dokuma ve diğer etnografik eserlerin olduğu tekstil deposu), müze birimlerinden depo șubesi yani fond șubesi, ayrıca mücevherlerden olușan altın ve gümüș takıların bulunduğu özel sergileme odası (bu oda haftada üç gün ziyaretçiye açılmaktadır), ayrıca koruma onarım laboratuarı bulunmaktadır.
Müzede sergilenen ve depoda bulunan yaklaşık 6.000›in üzerinde halı bulunmaktadır
Giriș katında satıș mağazası ve satıșa sunulan halılar için hazırlanan bir sergileme alanı bulunmaktadır.
Aynı zamanda müze yönetim katı ve birimlere ait ofisler, çocuklara yönelik faaliyetlerin yürütüldüğü çocuk müzesi de giriș katında yer almaktadır.
Giriș katında, müzeye gelen ziyaretçilere dokuma gösterimi yapılmakta ve ziyaretçilerin dokuma denemeleri yapabilmesi içinde portatif tezgâhlar bulunmaktadır..
Bu tezgahlarda usta dokuyucular tarafından çanta, cüzdan (pul kesesi)gibi ürünler dokunmaktadır.
Giriș katının arka kısmında koruma onarım bölümüne ait bir de yıkama odası bulunmaktadır.
Müzenin birinci katında havsız dokumalar (Xovsuz Xalça /Havsız Halı - Düz dokumalar) bulunmaktadır.
Bu dokumalar; çeten, hasır dokumalar, palaz, cecim, kilim, ladı, verni, ședde, zili ve sumak dokumalar, yüklük, heybe, torba, kașıklık, tuzluk gibi etnografik ürünlerdir.
Azerbaycan halıları Latif Kerimov tarafından dört gruba ayrılmıștır.
Bu gruplar, Kuba-Șirvan, Gence-Kazah, Karabağ ve Tebriz’dir.
Grupların da kendi içlerinde alt grupları bulunmaktadır.
İlk grup Kuba halılarından olușmaktadır. Kuba (Quba), halıları zarif ve parlak olup, dokunma sıklığı fazla olan oldukça renkli halılardır.
İnce iplikle dokunur ve yünü zariftir bu yüzden maddi değeri yüksektir.
İnançlar, ayinler,mitler, felsefi düșünceler, motifleri olușturmuștur.
Kuba Karakașlı halılarında kuș tasviri bulunmaktadır.
Halıların üzerine dokunan kuș motifi kutsal anlam tașıyan mistik dünyanın sembolüdür. Ölümden sonra ruhun ebediyete kavușmasının tasviridir.
Kuba halılarında üzerinde kaligrafik yazıların bulunduğu halılara “Kadim minare”(Qedimminare) adı verilmektedir.
Kufi motifleri de yer almaktadır. İslamiyetin geliși ile birlikte motiflerin șeklide değișmiștir. Kuba halıları en çok kırmızı, mavi, renklerdedir
Müzenin üçüncü katında halı ressamlarının hayatı, çalıșmalarından kesitler, el yazıları, desen çalıșmaları, fotoğraflar, kișisel eșyaları ve dokudukları halı örnekleri sergilenmektedir.
Ayrıca 2018 yılında dokunan çağdaş sanat örneği halılar da bu katta sergilenmektedir.
Dokumaların Kompozisyon ve Motif Özellikleri
Türk kültüründe hayvancılık önemlidir dolayısıyla Türkçe de hayvan adlarının sayısı bir hayli fazladır ve bu adların kullanım alanı da geniștir.
Şirvan halılarından avcılık adlı halıda da at motifi görülmektedir.
Türkler yașadıkları coğrafyadaki bitki örtüsünden dolayı bitkisel motifleri fazlasıyla kullanmıșlardır
Azerbaycan halıları çok renklidir.
Kahverengi, beyaz, krem, kırmızı, siyah renkler çoğunluktadır.
Bunun yanı sıra kahverengi- kırmızı, lacivert-kırmızı, siyah-kahverengi, kırmızı-mavi, mavi-lacivert karıșımı renklerde görülmektedir.
Anadolu’da bu tür renklere kırçıllı renk denilmektedir.
Çözgü ipi genellikle saf boyasız halde kullanılır.
Halılarda halk arasında gülabi ilme diye anılan Türk düğümü hâkimdir.
Ancak dolama ilme diye anılan, İran düğümlü örneklerde vardır
Azerbaycan halılarının kenar sularında ok veya kufi yazı șekilli süslemeler de görülür.
Bu motifler AnadoluSelçuklu halılarının kenar sularında görülen ve günümüzde Çanakkale-Ayvacık yöresinde halkın ok veya kilit dediği süslemelere benzerdir.
Azerbaycan halı motiflerinde göl, honça, turunç, padnos gibi isimlerle anılan madalyon șemaları görülmektedir.
Bitki motifleri geometrik motiflerinin arasını süslemede kullanılır.
Hayvan figürleri arasında kuș, köpek, koç, koyun, deve, kedi motifleri görülmektedir
Havsız dokumalarda, genel olarak ejderha, kuș, hayat ağacı, çengel, insan motiflerine rastlanmıștır.
Anadolu motiflerinde kuș motifi ölümle ilgili motif iken Azerbaycan’da benzer anlamı tașıdığı ancak bazen yașam ile ilgili anlam ifade ettiği anlașılmıștır.
Azerbaycan halıcılığa ve kültürel mirasına önem veren bir ülkedir.
Halıcılık sanat ve bilim dalı olarak Azim Azimzade Azerbaycan Devlet Ressamlık Okulu’nda, Azerbaycan Devlet Kültür ve Sanat Üniversitesi’nde, Azerbaycan Devlet Ressamlık Akademisi’nde, ayrıca sanat odaklı kolejlerde eğitim verilmektedir.
Meslek olarak halıcılık mesleki okullarda, çocuk resim galerilerinde öğretilmektedir Böylelikle geleneksel bilgi gelecek nesillere aktarılmakta ve kültürün devamlılığı sağlanmaktadır.
Azerbaycan Halı Müzesi iç ve dıș mimari unsurlarıyla ve kullandığı çağdaș sergileme yöntemi ile dikkat çekicidir.
Müzede sadece düz dokumlar değil mezar tașları ve çeșitli malzemelerden olușan geniș bir koleksiyon kronolojik bağlamda, malzemeye göre ve tematik yöntemlerle sergilenmiș; sergi bir çok galeride teknoloji ile desteklenmiștir.
Müzede çağdaș teknoloji kullanımının önemli bir örneği olan hologramlar halı ve kilim motiflerini yansıtacak șekilde müze içine yerleștirilmiș, ziyaretçinin serbest seçimli öğrenmesini destekleyecek biçimde audio rehberler yerleștirilmiș ve derinlemesine öğrenmeyi sağlayacak dokunmatik ekranlar ve kiosklar kullanılmıștır.
Azerbaycan Halı müzesi müzelerin toplama, belgeleme, koruma görevlerinin dışında son yıllarda iletişim boyutunun da devreye girmesi ile ziyaretçilerini aktif katılımcı hale getirmek için çaba harcamakta, usta dokuyucularla ziyaretçiyi bulușturarak onlara dokumayı öğretmek ve ulusal kültürü farklı yaş gruplarına aktarmak için çalışmaktadır.
Müze ayrıca geleneksel anlatım yöntemini de sürdürerek Rusça, İngilizce ve Azerice dillerinde rehberlik hizmeti vermektedir.
Dolayısıyla koleksiyon yönetimi, sergi tasarımı, eğitim çalıșmaları, koruma onarım laboratuarıyla bulunduğu coğrafyanın çağdaș müzelerine örnek olarak gösterebileceğimiz Azerbaycan Halı Müzesinin aynı zamanda halı ve düz dokuma konusunda çalıșan uzmanlar için önemli bir araștırma ve uygulama merkezi olduğu da söylenebilir.
Azerbaycan Halı Müzesi sergilerin, uluslararası sempozyumların ve konferansların düzenlendiği araștırma eğitim, kültürel-eğitsel merkezdir.
2010 yılında Mehriban Aliyeva’nın danıșmanlığında Azerbaycan halıları Somut olmayan kültürel miras listesine girmiștir.
Halılar,doğal rengi ve yapısı bozulmasın diye loş ışık altında ve sıcaklığı kontrollü bir ortamda sergilenmektedir.
Yapılma süresi,tekniği gibi konularda bilgiler veriliyor.
Halı dokuma ,kadınların nesilden nesile aktarıp,arzu ve isteklerini ifade ettikleri bir sanat dalı.
Öyle ki geçmiş tarihlerde kız görmeye,istemeye gittiklerinde kızın halı dokumayı bilip bilmediği sorarlarmış.
Bu sadece el becesrisi ile ilgili bir soru değilmiş, gelin adayının karakterini de ortaya koymak içinmiş.
Müze koleksiyonunda, 14. yüzyıldan 20. yüzyıla kadar Karabağ halıları, Kasım uşağı halıları gibi kendi yörelerine özgü desenler ile Azerbaycan'ın çeşitli dokuma merkezlerinde dokunan halıları görmeniz mümkün...
Nakış nakış ilmek ilmek her detayında büyülenerek gezeceğiniz müzede, birbirinden nefis tasarım, deha, emek ve kafa patlatmanın verdiği yaratıcılıkla karşınızda duran bu sanat eserleriyle müthiş bir bağ kuracaksınız..
Dıştan rulo yapılmış bir halıyı andıran Hazar denizi kenarındaki müze binasının çok ilginç bir mimarisi var. Sergileniş şekliyle de çok orjinal olan müzeyi gezerken Nizami , Dede Korkut,Leyla ile Mecnun gibi şahsiyetlerinde resmedildiği halıları görmek mümkün..
Halı çeşitleri ve sergilenme tarzı muhteşem.
Bilgi vermek üzere görevliler hizmette kusur etmiyorlar.
Ayrıca resim çekmeye izin veriliyor.
Mutlaka Bakü ye gidildiğinde birkaç saat ayırıp görmeden dönülmemeli derim.
Yeni yayınımızda Bakü'nün birbirinden renkli gece hayatını, English publarını yazmak istiyorum.
Sevgiyle dostlarım iyi bakın kendinize.
Sevgilerle Tulinka
Adres: Bakü, vb Useynova Mikail, 28 ..
Çalışma saatleri: 09:00 - 21:00.
Ziyaretçilerin giriş saati: 10:00 - 20:00 arası..
Tel:. +994 12 497-20-57.
 Dede Korkut |
 |
| Halı müzesi |
Bakü şehrinin modern simgesi olarak kabul edilen Alev kuleleri olarak adlandırılan bu üç kule konut, otel ve ofis olarak kullanılıyor, Akşamları led ışıklarla çeşitli formlar verilen kuleler şehrin uzak noktasından hatta her yerden görülebiliyor.
Üstünde yanan ışıklar ve hareketli reklamlar insanı bambaşka bir aleme götürüyor.
Şehrin simgesi olmazsa olmazı bu alev kuleleri.
Şehrin simgesi olmazsa olmazı bu alev kuleleri.
 |
| Alev kuleleri |
 |
| Şehitler hıyabanı cafe içi |
Şehitliğin hemen yanı başında, çay semaver keyfi yapabileceğiniz bu mekan var , burası şehitlikle yanyana bir yer..
Şehitlik sonrası burada çay içmek için biraz mola veriyoruz. Çay yanında alışkın olmadığımız yiyecekler geliyor hem reçel hem lokum hem de kıtlama şekerler ilgimizi çekiyor..
Şehitlik sonrası burada çay içmek için biraz mola veriyoruz. Çay yanında alışkın olmadığımız yiyecekler geliyor hem reçel hem lokum hem de kıtlama şekerler ilgimizi çekiyor..
 |
| Şehitlik |
Yorumlar
Yorum Gönder